سفارش تبلیغ
صبا ویژن


کیفیت زندگی

نشانه­های حسادت

برای آن که حسود را بشناسیم تا خود را از شرشان حفظ کنیم و یا حسادت را در خود شناسایی کنیم تا به دیگران آسیب نرسانیم، باید نشانه­های آن را بشناسیم. نشانه­های حسادت عبارتند از:

1.       شخص حسود پیوسته اهل حسرت و افسوس است.[1]
2.       نسبت به آنچه مال او نیست بخل می­ورزد. [2]
3.       در حضور چاپلوسی و پشت سر، غیبت می­کند.
4.       در خوشی دیگران ناراحت است و در ناراحتی آنان، خوشحال.
5.       آنجا که جای ستایش است، دیگران را کمتر از آنچه استحقاق دارند، می­ستاید.[3]
6.       دوستی را اظهار و دشمنی را کتمان می­کند.[4]
7.       در برابر احسان و خوبی، سپاسگزار نیست. [5]

[1] . امام علی‏علیه السلام الْحَسُودُ کَثیرُ الْحَسَراتِ مُتَضاعفُ السَّیِّئاتِ. غرر الحکم، ح 1520.
[2] . امام علی‏علیه السلام : اَلْحاسِدُ... بَخیلٌ بِما لا یَمْلِکُهُ. کنز الفوائدکراجکی، ج 1، ص 136.
[3] . امیر مؤمنان، امام علی‏علیه السلام، می‏فرماید:  الثَّناءُ بِأَکْثَرَ مِنَ الاِسْتِحْقاقِ مَلَقٌ وَ التَّقْصیرُ عَنِ الاِسْتِحْقاقِ
عَی أو حَسَدٌ. ستودن بیشتر از شایستگی، تملّق است و ستودن کمتر از شایستگی، ناتوانی در سخن گفتن و یا حسد است. نهج البلاغة، حکمت 347؛ بحار الأنوار، ج 70، ص 295.
[4] . امام علی‏علیه السلام می‏فرماید:  اَلْحاسِدُ یُظْهِرُ وُدَّهُ فی أَقْوالِهِ، وَ یَخْفی‏ بُغْضَهُ فی أَفْعالِهِ، فَلَهُ اسْمُ الصَّدیقِ وَ صِفَةُ الْعَدُوِّ. حسود، دوستی خود را در سخنانش آشکار می‏کند و دشمنی خود را در کردارش پنهان می‏کند. اسمِ دوست را دارد؛ ولی ویژگی دشمن را داراست. غرر الحکم، ح 2105.
[5] . امام علی‏علیه السلام می‏فرماید:  مَنْ حَسَدَکَ، لَمْ یَشْکُرْکَ عَلی‏ إِحْسانِکَ إِلَیْهِ.  کسی که به تو حسد می‏ورزد، احسان تو را سپاس نمی‏گوید. شرح نهج البلاغة، ج 2، ص 317.


نوشته شده در شنبه 88/8/23ساعت 11:25 صبح توسط نظرات ( ) |

پیامدهای حسادت

بر اساس تحقیقی که سال 1995 م، در دانشگاه یورکِ کانادا درباره حسادت و رابطه آن با ناسازگاری و آسیب‏شناسی روانی به عمل آمد، ناسازگاری‏های مرتبط با حسادت، شامل: اضطراب، افسردگی، اختلال‏های شخصیتی و رفتارهای تبهکارانه (مثل: آتش‏زنی، تخریب، حمله و حتّی قتل) می‏شود و احساسات منفی (از قبیل: احساس بدخواهی، احساس کهتری، احساس گناه و احساس رنجش) را به همراه دارد.[1]
اما در معارف اسلامی، حسادت به عنوان رأس همه عیب‏ها[2] و رذیلت‏ها،[3] و بدترینِ بیماری‏ها(25) معرّفی شده و پیامدهای روحی - روانی ناگواری دارد. حسود در زندگی خود، روز خوش ندارد وپیوسته در رنج و عذاب است. [4] این به جهت غم جانکاهی است که شخص حسود بدان دچار می­گردد.[5] امام علی‏علیه السلام در تحلیل این امر می‏فرماید:
حسودان، پیوسته غمگین اند؛ زیرا آنها صرفاً به خاطر مصائبی که برایشان اتفاق می‏افتد، غمگین نمی‏شوند، بلکه به خاطر رسیدن خیر به مردم نیز دچار اندوه می‏شوند. [6]
صائب تبریزی در همین راستا حسادت را به قبر و مرگ تشبیه کرده و می­گوید:

مرگ را بی‏خبران، دور ز خود می‏دانند                               چار دیوار حسد در نظر من لَحَد است.[7]

حسادت از بیماری­های روان - تنی است که مثل خوره جسم و جان انسان، هر دو را می‏خورد. لذا موجب موجب بیماری جسمانی نیز می­گردد و به تعبیر امام علی(ع) بدن را ذوب می­کند [8]
حسادت پیامدهای اجتماعی‏ فراوانی نیز دارد. در طول تاریخ، تنها علّت و یا حدّاقل یکی از علل مهمّ بسیاری از جنگ‏ها و خونریزی‏ها در میان ملّت‏های مختلف، حسادت بوده است. از سوی دیگر موجب رکود و عقب افتادگی می­گردد. در هر جامعه اگر قدرت در دست شایستگان باشد، آن جامعه رو به تکامل می‏رود؛ ولی اگر حسادت در آن جامعه راه یابد، حسودان نخواهند گذاشت افراد شایسته، پیشرفت کنند. همچنین همین افراد حسود، میان خود نیز به حسادت مشغول شده، از خدمت به جامعه باز می‏مانند؛ چرا که همواره در پی مُچگیری و رسوا نمودن همدیگرند تا یکدیگر را تضعیف کنند. از سوی دیگر موجب ناامنی‏ اجتماعی می­گردد. به علّت اَعمال منافقانه و سوءظنشان حسودان به دیگران، احساس امنیت اجتماعی از بین می­رود؛ چرا که افراد به یکدیگر اعتماد نخواهند کرد و خیانت و جنایت در جامعه رواج خواهد یافت، مردم به یکدیگر دشمنی و کینه ورزیده، در پی فرصتی برای ریختن زهر خود خواهند بود.
از دیگر پیامدهای حسادت، نابودی ایمان و معنویت است. حسود نه تنها به درجات رفیع معنوی نائل نمی‏شود[9] و هیچ شرفی را به دست نمی‏آورد[10] بلکه شقاوت دنیا و آخرت را برای خود می‏خرد.(56) امام علی(ع) این مسئله را به خوبی تبیین کرده و فرموده است: هرگز حسادت نورزید؛ زیرا حسد، ایمان را می‏خورد، چنان که آتش، هیزم را نابود می‏کند. [11]

[1] . Envousness and its Relationship to Malapyustment and psychology, Briant Gold Department of psychology, york university, canada, 1995.
[2] . امام علی‏علیه السلام می‏فرماید: «اَلْحَسَدُ رَأْسُ الْعُیُوبِ؛ حسد، در رأس همه عیب‏هاست». (غرر الحکم، ح 558).
[3] . امام علی‏علیه السلام می‏فرماید: «اَلْحَسَدُ أُمُّ الرَّذائِل؛ حسد، ریشه همه رذیلت‏هاست» (همان، ح 1650).
[4] . امام علی‏علیه السلام می‏فرماید: لا عَیْشَ لِحَسُودٍ. هیچ خوشی‏ای برای حسود نیست. تحف العقول، ص 153
 نیز می‏فرماید: أَسْوَدُ النَّاسِ عَیْشَاً اَلْحَسُودُ. حسود، روزگارش از همه مردم، بدتر است. غرر الحکم، ح 2931.
و نیز می‏فرماید:  اَلْحَسَدُ یُنَکِّدُ الْعَیْشَ. حسد، زندگی را به کام حسود، تلخ می‏کند. همان، ح 809.
[5] . امام علی‏علیه السلام در این باره می‏فرماید: طَهِّرُوا قُلُوبَکُمْ مِنَ الْحَسَدِ؛ فَإِنَّهُ مُکْمِدٌ مُضْنی‏.  قلب‏هایتان را از حسد پاک کنید؛ زیرا حسد، شما را به غم جانکاه و ناتوانی مبتلا می‏سازد. غرر الحکم، ح 6016.
نیز می‏فرماید:  اَلْحَسَدُ یُنْشِی‏ءُ الْکَمَدَ. حسد، به وجود آورنده غم جانکاه است. نهج البلاغة، حکمت 388.
و نیز می‏فرماید: و مَنْ کَثُرَ حَسَدُهُ، طالَ کَمَدُهُ.  کسی که حسدش زیاد شد، غم جانکاهش نیز طولانی می‏شود. همان، ح 8427.
چنان که در این احادیث مشاهده می‏شود، از الفاظی همچون «کَمَد» و «مُضنی» استفاده شده است. کَمَد، به معنای اندوه و غمی است که همراه با فرسایش باشد، و مضنی، به معنای ناتوان کننده است.
[6] . شرح نهج البلاغة، ج 20، ص 232، ح 806.
[7] . دیوان صائب تبریزی، ش 644.
[8] . غرر الحکم، ح 981.
[9] . پیامبر خداصلی الله علیه وآله می‏فرماید: « لا یَحُلُّ الدَّرَجاتِ الْعُلی اللّعانُ... وَ لا حَسُودٌ؛ ملعون.. و حسود، به درجه‏های بالا صعود نمی‏کنند » (الدرّ المنثور، ج 8، ص 691).
[10] . امام زین العابدین‏علیه السلام می‏فرماید: « اَلْحَسُودُ لایَنالُ شَرَفاً؛ حسود به هیچ شرافتی دست نمی‏یابد» (نزهة الناظر وتنبیه الخاطر، ص 92، ح 16).
[11] . ) نهج البلاغة، خطبه 86؛ إرشاد القلوب، ج 1، ص 130.


نوشته شده در شنبه 88/8/23ساعت 11:24 صبح توسط نظرات ( ) |

حسادت (1)

 

موفقیت از عوامل شادکامی بوده و برای انسان شیرین و دلچسب است؛ اما در عین حال می­تواند زمینه دردسرهای بزرگ را نیز فراهم سازد. واکنش دیگران با این پدیده همیشه یکسان و خوشحال کننده نیست؛ گاه او هم از صمیم قلب خوشحال شده و تبریک می­گوید و آن موفقیت را برای خوش نیز آرزو می­کند، و گاه متأسفانه به شدت ناراحت شده و از بین رفتن برتری و موفقیت فرد را آرزو می­کند. برخی چشم دیدن موفقیت و برتری دیگران را ندارند و در تخریب آنان می­کوشند و به اصطلاح زیر آب وی را می­زنند. متأسفانه «زیرآب­زنی» در برخی موارد پدیده­ای فراگیر است. هر کدام از ما ممکن است در محیط کار و زندگی خانوادگی و اجتماعی خود چنین پدیده­ای را تجربه کرده باشیم؛ یکی به خاطر موقعیت شغلی مناسب­تر، دیگری به خاطر دارایی بیشتر، آن یکی به خاطر جمال زیباتر، و آن دیگری به خاطر همسر و فرزندان شایسته­تر، دیگری به خاطر موفقیت بیشتر که نتیجه تلاش صادقانه­اش بوده، و حتی گاهی به خاطر اخلاق بهتر! ...
این همان چیزی است که از آن به عنوان «حسادت» یاد می­شود. حسادت در لغت، به معنای «بد خواستن» یا «بدخواهی» است[1] و در اصطلاحِ اخلاق، به معنای این است که فرد، از بین رفتن داشته­ها و موفقیت­های دیگری را آرزو کند.[2] ماهیت حسادت، همین آرزو کردن نابودی نعمت دیگران است، خواه این نعمت را برای خود نیز بخواهد یا نه. گاهی حسود، آن موفقیت یا حتّی بهتر از آن را دارد، ولی با این حال از بهره­مندی دیگری، رنج می‏برد و می‏خواهد که آن نعمت از او گرفته شود. در این باره، پیامبر اکرم‏صلی الله علیه وآله می­فرماید:
حسود، کسی است که نابودی نعمتی را از صاحب آن، خواهان است، اگرچه آن نعمت را برای خود نخواهد.[3]
ملّا مهدی نراقی در جامع السعادات با عنایت به همین معنا، از سه مرتبه از حسد سخن می‏گوید:
مرتبه اوّل، آرزوی زوال نعمت از دیگری؛ بی آن که بخواهد آن نعمت به خودش برسد.
مرتبه دوم، آرزوی زوال نعمت از دیگری و بهره‏مند شدن خود.
مرتبه سوم، آرزوی برابری حسود با فرد مورد حسادت در فقدان نعمت و محروم ماندن از آن.[4]
مفهومِ مقابل حسد، صفت «نُصْح (خیرخواهی)» است. فردِ خیرخواه، آرزو دارد که دیگران صاحب نعمت و امتیاز شوند و همیشه برای دیگران خیر و سلامت آرزو می­کند.
[1] . لغت‏نامه دهخدا.
[2] . کشّاف اصطلاحات الفنون، تهانوی، ج 1، ص 287؛ دستور العمل‏ها، ج 2، ص 36.
[3] . جامع الأخبار، ص 159 - 160.
[4] . گزیده جامع السعادات، ص 249.


نوشته شده در شنبه 88/8/23ساعت 11:21 صبح توسط نظرات ( ) |
<      1   2   3   4      

Design By : Pichak