حسادت (1)

 

موفقیت از عوامل شادکامی بوده و برای انسان شیرین و دلچسب است؛ اما در عین حال می­تواند زمینه دردسرهای بزرگ را نیز فراهم سازد. واکنش دیگران با این پدیده همیشه یکسان و خوشحال کننده نیست؛ گاه او هم از صمیم قلب خوشحال شده و تبریک می­گوید و آن موفقیت را برای خوش نیز آرزو می­کند، و گاه متأسفانه به شدت ناراحت شده و از بین رفتن برتری و موفقیت فرد را آرزو می­کند. برخی چشم دیدن موفقیت و برتری دیگران را ندارند و در تخریب آنان می­کوشند و به اصطلاح زیر آب وی را می­زنند. متأسفانه «زیرآب­زنی» در برخی موارد پدیده­ای فراگیر است. هر کدام از ما ممکن است در محیط کار و زندگی خانوادگی و اجتماعی خود چنین پدیده­ای را تجربه کرده باشیم؛ یکی به خاطر موقعیت شغلی مناسب­تر، دیگری به خاطر دارایی بیشتر، آن یکی به خاطر جمال زیباتر، و آن دیگری به خاطر همسر و فرزندان شایسته­تر، دیگری به خاطر موفقیت بیشتر که نتیجه تلاش صادقانه­اش بوده، و حتی گاهی به خاطر اخلاق بهتر! ...
این همان چیزی است که از آن به عنوان «حسادت» یاد می­شود. حسادت در لغت، به معنای «بد خواستن» یا «بدخواهی» است[1] و در اصطلاحِ اخلاق، به معنای این است که فرد، از بین رفتن داشته­ها و موفقیت­های دیگری را آرزو کند.[2] ماهیت حسادت، همین آرزو کردن نابودی نعمت دیگران است، خواه این نعمت را برای خود نیز بخواهد یا نه. گاهی حسود، آن موفقیت یا حتّی بهتر از آن را دارد، ولی با این حال از بهره­مندی دیگری، رنج می‏برد و می‏خواهد که آن نعمت از او گرفته شود. در این باره، پیامبر اکرم‏صلی الله علیه وآله می­فرماید:
حسود، کسی است که نابودی نعمتی را از صاحب آن، خواهان است، اگرچه آن نعمت را برای خود نخواهد.[3]
ملّا مهدی نراقی در جامع السعادات با عنایت به همین معنا، از سه مرتبه از حسد سخن می‏گوید:
مرتبه اوّل، آرزوی زوال نعمت از دیگری؛ بی آن که بخواهد آن نعمت به خودش برسد.
مرتبه دوم، آرزوی زوال نعمت از دیگری و بهره‏مند شدن خود.
مرتبه سوم، آرزوی برابری حسود با فرد مورد حسادت در فقدان نعمت و محروم ماندن از آن.[4]
مفهومِ مقابل حسد، صفت «نُصْح (خیرخواهی)» است. فردِ خیرخواه، آرزو دارد که دیگران صاحب نعمت و امتیاز شوند و همیشه برای دیگران خیر و سلامت آرزو می­کند.
[1] . لغت‏نامه دهخدا.
[2] . کشّاف اصطلاحات الفنون، تهانوی، ج 1، ص 287؛ دستور العمل‏ها، ج 2، ص 36.
[3] . جامع الأخبار، ص 159 - 160.
[4] . گزیده جامع السعادات، ص 249.

نوشته شده در شنبه 88/8/23ساعت 11:21 صبح توسط نظرات ( ) |